Тэртээ 1994 онд Монгол Улсаас Их Британид сууж байсан Элчин сайдтай зөвлөлдсөний дагуу Монгол Улсын ЭМЯ-аас Marie Stopes International-д хамтран төсөл хэрэгжүүлэх хүсэлт гаргаснаар манай хөтөлбөрийн эхлэл тавигдаж байсан түүхтэй. Тухайн үед Эрүүл мэндийн Сайдаар ажиллаж байсан Монгол Улсын Хөдөлмөрийн баатар, МУ-ын Эрүүлийг хамгаалахын гавъяат ажилтан, академич П.Нямдаваа, ЭМЯ-ны нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн асуудал хариуцаж байсан МУ-ын Гавъяат эмч Д.Даваадорж, НҮБ-ын Хүн Амын Сангийн Монгол дахь суурин төлөөлөгчийн газарт ажиллаж байсан Г.Пүрэвсүрэн нарт талархал илэрхийлье. Та бүхний санаачлан хэрэгжүүлсэн орлогоороо зардлаа санхүүжүүлэх ГБТ, НҮ-н клиник байгуулах төсөл амжилттай хэрэгжин, улмаар нийгмийн маркетингийн төсөл болон өргөжиж, 25 дахь жилдээ Монголын хүн амд үйляилгээ үзүүлж байна. Та бүхний алсын хараа, ухаалаг шийдвэр, нягт нямбай гүйцэтгэлийг бид түүчээлэн хадгалсаар өнөөдрийг хүрлээ.
Ийнхүү 1997 оны 9 сарын 16-нд Мари Стопс Интернэйшнлийн Удирдах зөвлөлийн хурлаас Нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэх зорилгот албан ёсны Төлөөлөгчийн газраа Монгол улсын нийслэл Улаанбаатар хотод байгуулах шийдвэр гарган, тухайн оны 11 сард Хууль зүйн яаманд бүртгүүлж, үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн байдаг.
Бид “Монгол Улсад нөхөн үржихүйн төлбөртэй үйлчилгээтэй загвар эмнэлэг байгуулах МОН/97/ПИ05” төслийг, төслийн санхүүжүүлэгч Монгол дахь НҮБ-ын Хүн Амын Сантай хамтран хэрэгжүүлсэн билээ.
Манай глобаль стратегийн түнш НҮБ-ын ХАС, үүний дотор Монгол дахь НҮБ-ын ХАС-ын хамт олонд талархал илэрхийлье.
1998 оны 10 сард ГБТ, НҮ-н орлогоороо зардлаа санхүүжүүлэх анхны төлбөртэй клиник Улаанбаатар хотноо үүд хаалгаа нээж, зорилтот бүлэг болон нийтэд үйлчилж эхэлсэн.
Энэ клиник хэрэглэгчдийн талархлыг хүлээж, тэдний тавьсан хүсэлтийн дагуу бид УБ хотын БГД, БЗД, Дархан, Эрдэнэт хотод салбар эмнэлгийг нээн ажиллуулсан түүхтэй.
Өнөөдөр бидний гаргасан жимээр ГБТ, НҮ-н 100 гаруй клиник Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж байгааг харахад бахархалтай байна. Манай эмнэлэг анх орлогоороо зардлаа санхүүжүүлдэг, нөхөн үржихүйн төлбөртэй үйлчилгээний загвар эмнэлэг байсан бол одоо ББНҮЭМ, ГБТ-ийн чиглэлээр Британий стандартыг Монголын хөрсөнд нутагшуулах болсныг хэлэхэд таатай байна. Бид 2021 оноос ГБТ-ийн зөвлөгөө өгөлт, суулгац ерөндөг тавих авах чадамж бүрдүүлэх сургалтыг өөрийн эмнэлэгийг түшиглэн зохион байгуулж эхэлсэн бөгөөд цаашид энэ чиглэлээр ЭМЯ, Монгол дахь НҮБ-ын ХАС-тай хамтран ажиллана.
2014-2017 онд хэрэгжсэн Данида төслийн хүрээнд нийт 3700 эмнэлгийн мэргэжилтэнд сургалт хийсэн бол 2019 оноос ЖСЭХ-ийн тендерийн нийлүүлэлт хийж эхэлсэнтэй уялдуулан Хөвсгөл, Дорнод, Сүхбаатар, Хэнтий аймгуудын ЭМГ-тай хамтран 350 гаруй эх барих эмэгтэйчүүдийн их эмч, эх баригч нарт ГБТ-ийн зөвлөгөө өгөлт, суулгац ерөндөг авах, тавих онол, дадлага хосолсон сургалтыг зохион байгуулсан. Сургалтыг манай мастер багш, сургагч багш нараас гадна АШУҮИС-ийн Эх барих эмэгтэйчүүдийн тэнхим, ЭХЭМҮТ-ийн эрдэмтэн багш нар хөтлөн явуулж байна.
Дараагийн нэг том төсөл бол боломжийн үнэтэй жирэмслэхээс сэргийлэх орчин үеийн арга, хэрэгслээр хангах “Contraceptives social marketing”-ийн төсөл юм.
Энэ төслийг Монгол дахь НҮБ-ын ХАС-тай хамтран хэрэгжүүлсэн ба 2000 онд Trust эрэгтэй бэлгэвчийг, 2002 онд Lady Trust эмэгтэй бэлгэвчийг зах зээлд нийлүүлж эхэлсэн. Одоо бол энэ брэнд маань “чамд траст байгаа юу?” гэсэн хэлц үг болтлоо танигдаж, нийтийн хэрэглээ тренд болоод байна.
Манай нийгмийн маркетингийн төсөл загвар эмнэлгийнхээ жишгээр орлогоороо зарлагаа нөхөх бизнес загварчлалаар, зорилтот бүтээгдэхүүнийг зорилтот зах зээлд чиглүүлэн, зорилтот үнээр хүргэсээр байна. Манай нийгмийн маркетингийн давуу тал нь Лондонгийн Төв байгууллагаас 37 орны хөтөлбөрийн хэрэгцээг нэгтгэн, ерөнхий гэрээний худалдан авалт хийдэгтэй холбоотой. Хэрэгцээг нэгтгэсэнээр тоо хэмжээ өндөр, боломжийн үнээр гэрээлэх боломж бүрддэг бол ЕГ-ний тендерийн урьдчилсан сонголтын үе шатаар чанарын баталгааг хангаж байдаг. Үүнийг энгийнээр илэрхийлбэл бидний нийлүүлдэг бэлгэвч, ерөндөг НҮБ-ын ХАС-ын баталгаатай, харин ХДБ, тариа, суулгац зэрэг эмүүд нь ДЭМБ-ын баталгаатай байдаг гэсэн үг юм.
Бид чанарын баталгаатай ЖСЭХ зах зээлд нийлүүлэхээс гадна өсвөр үе, иргэдэд БНҮЭМ, ГБТ-ийн зөвлөгөө сургалтыг хийсээр ирсэн. (Монос фарм ХХК, Тавин Ус ХХК, Хустайн нуруу байгалийн цогцолбор газар, Орчлон сургууль, Плэйтайм хөгжмийн наадам)
2019 онд Үр хөндөлтийн цогц тусламж үйлчилгээ стандартыг шинэчлэх ажлыг хийж гүйцэтгэсэн бөгөөд энэхүү стандартад орсон хамгийн том өөрчлөлт нь ҮХДГБТ-ийн нэмэлт шаардлага юм. Дэлхий нийтээр аюулгүй үр хөндөлтийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, ҮХДГБТ-ийг нэмэгдүүлэх замаар аюултай үр хөндөлтөөс сэргийлж, ҮХ-ийн тоог бууруулж байна.
Анх байгуулагдсан цагаас хойш бидэнтэй хамтран ажилласан Монгол Улсын ЭМЯ, Монгол дахь НҮБ-ын ХАС, ДЭМБ, Глобаль сан, АШУҮИС-ийн Эх барих эмэгтэйчүүдийн тэнхим, Монголын Эх Барих Эмэгтэйчүүдийн Эмч нарын нийгэмлэг, төрийн хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллагууддаа, бидний байгуулсан загвар эмнэлгийн жишигээр ГБТ, НҮЭМ-ийн тусламж үйлчилгээ үзүүлж буй хувийн хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллагуудад ажиллаж буй мэргэжил нэгтнүүддээ, бидний бүтээгдэхүүнийг нийтийн зах зээлд түгээхэд хамтран ажилладаг Эм хангамжийн байгууллагынхандаа, зах дэлгүүр зочид буудлын бизнес эрхлэгчиддээ, нийт үйлчлүүлэгчиддээ MSI Reproductive choices (Marie Stopes International хуучин нэрээр) Олон Улсын Төрийн Бус Байгууллагын Монгол дахь хөтөлбөр байгуулагдсаны 25 жилийн ойн мэндийг дахин дэвшүүлье!
Хүүхэд бүр хүссэн байг эрхэм зорилгын дор нэгдсэн үе үеийн ажилтнууддаа ойн баярын мэндийг хүргэж, эрүүл энх амжилт бүтээлийн дээдийг хүсэн ерөөе.